İneklerde Meme Hastalıkları ve Tedavisi

	Memenin İltihabı (Mastitis): Memede veya sütte değişik derecelerde bozukluklar meydana getiren hastalıkların tümüne Mastitis denir. Bütün meme hastalanabildiği gibi bozukluk bir tek memede de olabilir. Temel olarak, ”Gözle görülebilen bozukluklarla” veya “Gizli olarak seyredenler” olmak üzere iki türlü meme iltihabı vardır. Bunlardan birincisinde memelerde az veya çok şişlik, ağrı, kızarıklık, sıcaklık artışı ve süt veriminde düşme gözlenir. Sütte sulanma veya pıhtılaşma vs. gibi bozukluklar gözlenir. Birçok vakada süt tamamen kesilmiştir. İnekler iştahsız, ateşli ve durgundurlar. Bu tür meme hastalıklarında fark edilir edilmez hemen tedavi edilmezlerse meme kör olabilir veya eski süt verimine bir daha kavuşamaz.
Zamanında Veteriner Hekimin müdahalesi ile hayvanın kurtulma şansı vardır. Aksi takdirde memeye giren mikropların salgıladıkları zehirler hayvanın ölümüne bile yol açabilir.  İkinci tür meme yangıları gizli seyrederler. Hayvanın memelerinde ve sütünde gözle fark edilebilecek bir bozukluk yoktur. Hayvanın iştahı yerinde sağlığı bozulmamıştır. Ancak bu tip içten içe memeyi tahrip eder ve kolayca hayvandan hayvana geçerek tüm sürüde önemli kayıplara yol açar. Bu gizli meme iltihabını ortaya çıkarmak için haftada veya en geç 15 günde bir tüm sağılan hayvanlara mastitis testi yapılmalı hasta hayvanlar diğerlerinden ayrılarak tedavi edilmeliler. Hastalık mikroplu sütlerle beslenen ve birbirlerini emen buzağılarla veya kuru dönemdeki hayvanlarda da görüleceğinden buzağıların birbirlerini emmeleri engellenmeli ve şüpheli sütlerin iyice kaynatılarak buzağılara içirilmesi sağlanmalıdır. Memelerden Kan Gelmesi: Doğum yapan hayvanın 10-15 gün sütünün pembemsi ve hafif kırmızı olması normal kabul edilir. Ancak bu süre uzadığında veya bazı meme hastalıklarına bağlı olarak yada hatalı sağımlar nedeniyle doğum dışı zamanlarda gelen hafif kan için C vitamini eksikliğinden şüphe edilmeli ve tedavi edilmelidir. Memelerden tamamen taze kan gelmesi vurma, çarpma gibi nedenlerle büyük damarların kopmasını sonucu ölümü akla getirdiğinden vakit geçirilmeden Veteriner Hekime başvurulmalıdır. Memelerde Ödem - Şişlik: Doğumu yaklaşan veya yeni doğum yapan düvelerde meme aralarına ve deri altına toplanan lenf sıvısının aşırı artması sonucu oluşur. Tehlikeli olmayan şekli doğuma birkaç hafta kala şekillenir ve doğumdan sonra bir hafta 10 gün içinde kaybolur. Parmakla basınca parmağın izi kalır, ağrı yoktur ve soğuk hissedilir. Tehlikeli olan şeklinde ise meme çok gerilmiş, parlak kırmızı renk almış ağrılı ve sıcaktır. Meme bazı yerlerinden yarılabilir ve buralardan sarı renkli bir sıvı sızar. Hayvanın iştahı azalmış, huzursuz ve sancılıdır. Bu iki durumda da memeyi yumuşatıcı merhemler sürülmeli, şiddetli kırmızı şişliklerde bir hekime müracaat edilerek hastalığı teşhis ve tedavi ettirmelidir. Yanıklar Ve Donmalar: Yanıklar az veya çok şiddetli olabilir. Hayvanların güneşte fazla kalması veya kızgın taşlara yatması sonucu şekillenen basit yanıklarda derinin kuruyarak çatlamasını önlemek üzere balık yağı vs. gibi merhemler kullanılmalı ciddi yanıklarda hekime başvurulmalıdır. Donmalar ise özellikle kışın ıslak memelerle soğukta uzun süreli dolaşmalara bağlı olduğundan ıslak memeler kurulanmalı, hayvanlar fazla soğuğa maruz bırakılmamalıdır . Memelerden Sütün Çıkmaması: Memelerden sütün zor sağılması, doğuştan veya sonradan şekillenmiş olabilir. Doğuştan olanlar çoğunlukla yapı bozukluğuna bağlıdır , nadiren düzelse de çoğunlukla tedavi olanaksızdır. Sonradan şekillenenler ise yaralanmalara ve hatalı sağımlara bağlıdır. Meme başı kanalındaki iç zarın yaralanması sonucu oluşan perde , laktasyonun başlaması ile sütün geçmesine engel olarak bir baloncuk oluşturur ve hiç süt gelmez. Ayrıca buralarda şekillenen tümörler ve yaraların iyileşmesi sonucu oluşan kabuklar sütün çıkışına engel olur. Hayvan sahiplerinin sütü çıkarmak için meme içine soktukları çivi , tel veya tavuk teleği gibi yabancı cisimler mutlaka memenin iyileşemez hastalıklarına ve memenin elden çıkmasına neden olacağından mutlaka bir veteriner yardımına ihtiyaç duyulmalıdır. Memelerdeki Yaralar: Memelerdeki yaralanmalar, ahırda yatan ineğin ya kendinin yada yanındaki hayvanların basması ile veya meralarda dikenli tel veya çalıların yırtması sonucu şekillenir. Yüzeysel çizikler sabunlu veya antiseptikli sularla yıkanmalı, üzerine iyileştirici merhemler sürülmeli, derin yırtıklar, özellikle süt kanalına kadar açılmış, içinden kanla karışık süt gelen vakalar vakit geçirilmeden Veteriner hekime bildirilerek dikilip sağaltılmalıdır. En küçük bir yaralanma bile hayvanın acı duyması sonucu süt veriminin düşmesine yol açar.Şap ve çiçek gibi içi su dolu kabarcıklar yapan hastalıklarda bunların patlaması sonucu yaralar oluşur. Bu yaraların iyileşmesinde oluşan ve meme başını kapatabilecek kabukların oluşmaması için hafif antiseptikli sularla yaralar temizlenip üzerlerine veterinerin tavsiye edeceği pomatları uygun şekilde sürmek gerekir. Meme Başından Süt Sızması: Bir veya daha çok meme başından süt sızması sıkça rastlanan bir durum olup, çoğunlukla yaşlı hayvanlarda meme başı kaslarının gevşemesi sonucudur. Böyle ineklere günde 3-4 kez sağım yapılabilir veya veteriner hekimin yapabileceği bir operasyonla meme başı deliği çevresine daraltıcı özel ilaçlar enjekte edilir. Siğil Ve Sivilceler: Meme derisinde değişik sayı ve görünümünde siğiller şekillenebilir. Bunlar iyi huylu urlardır. Küçük ve az olanlarını çekip kopararak üzerine hafif tentürdiyot sürülmelidir. Sivilceler ise etrafları kırmızı, ortaları beyazlaşmış veya kabuk bağlamış olarak meme başlarında veya meme loblarında yer alırlar. Sağım sırasında canı yanan hayvanın huzursuzlanmasına yol açan bu sivilcelerin çoğunlukla, sağımdan sonra kurulanmayan ve süt kalıntılarının memedeki çatlaklarda kurumaları ve mikropların buralara yerleşmesi sonucu şekillenirler. Basit sivilcelerin oksijenli su ile yıkandıktan sonra üzerlerine yara pomatları sürülmeli, büyük çıbanların ise olgunlaşmalarını takiben veteriner tarafından operasyonla açılıp sağaltılmaları gerekir. Sorularınız ve/veya bilgi almak için Facebook Sayfamıza veya aşağıya yorum bırakabilirsiniz. Facebook sayfamız için tıklayınız UYARI: Sitemizdeki yazıların kopyalanmasına bilgi paylaşımı açısından izin verilir. Fakat kopyalanan yazılarımızın kaynağı olarak Veteriner Hekim Baran Kaya belirtilmelidir. Emeğe Saygı. Vet.Hek Baran